ادلب، حلب، حماه، دیرالزور، حمص، درعا، قنیطره، پالمیرا، دمشق... این ها نام هایی است که در روزهای اخیر، بار دیگر بر سر زبان ها افتاده است؛ بحران در سوریه وحشت را در خاورمیانه تشدید کرد.
تندروهای وابسته به «هیات تحریر شام» به رهبری ابومحمد الجولانی هفته گذشته در حمله ای برق آسا حلب دومین شهر بزرگ سوریه را به راحتی تصرف کردند. سپس سریال دومینویی سقوط ها شروع شد؛ به گونه ای که در نهایت به دمشق پایتخت رسیده است.
علیرغم ابراز اطمینان دولت سوریه برای آمادگی نظامیان تحت فرمانش برای دفاع از تمامیت ارضی و امنیت ملی این کشور، هیچ نشانه ای حاکی از مقاومتی امیدبخش در برابر لشکر فاتح افراطگرایان فراملیتی دیده نشد؛ بلکه بالعکس، نزدیک به ۲۰۰۰ نیروی نظامی وابسته به ارتش سوریه در هماهنگی با نیروهای کرد و ارتش عراق وارد این کشور شدند؛ رویدادی که یادآور فرار نظامیان افغانستان پس از سقوط کشور به دست طالبان است و به لحاظ روانی، روحیه نظامیان سوری را بیش از پیش تضعیف کرد و به شورشیان مسلح برای ادامه جنگ تا سقوط کامل دولت ملی سوریه، انگیزه و اراده مضاعف بخشید.
نکته دیگر این است که متحدان اصلی دولت بشار اسد در دمشق یعنی روسیه و ایران نیز نشانه هایی واضح از بی رغبتی برای هزینه کردن به منظور حفاظت از دولت به رهبری او نشان دادند.
روسیه که خود درگیر جنگی سه ساله در اوکراین است از همان روزهای نخست سقوط حلب تاکنون صرفاً به حملات هوایی علیه مواضع شورشیان بسنده کرد. در ایران نیز اختلاف نظر و موضع گیری های متفاوت از سوی مقامات سیاسی این کشور درباره تحولات سوریه بیش از آنکه مبتنی بر اطمینان از مقاومت و ایستادگی باشد از وجود یک سردرگمی استراتژیک حکایت می کند.
دو روز پیش، تلویزیون رسمی ایران، ادبیات مورد استفاده خود درباره گروه های شبه نظامی در حال جنگ با ارتش سوریه را به طور معناداری تغییر داد و از آن ها به جای «تروریست ها» به عنوان «گروه های مسلح» یا «شبه نظامیان» یاد کرد و مدعی شد که آنان، اقلیت شیعه در حلب و «نبل زهرا» را مورد آزار و اذیت قرار نداده اند.
در مقابل، ابومحمد الجولانی؛ رهبر «هیات تحریر شام» که فرماندهی جنگ جاری علیه دولت سوریه را به عهده دارد و گفته می شود از حمایت های وسیع ترکیه، اسرائیل و برخی دیگر از بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای برخوردار است در مصاحبه ای بی سابقه با شبکه تلویزیونی سی ان ان امریکا ایران را به فاصله گرفتن از دولت اسد ترغیب کرد و گفت: «معتقدم ایران باید در رابطه با سوریه بازنگری کند و در ازای باقی ماندن برخی منافع، در کنار مردم باشد و می تواند با سوریه روابط راهبردی برقرار کند.»
در این میان، نشست «روند آستانه» با شرکت وزرای امور خارجه ایران، روسیه و ترکیه در دوحه پایتخت قطر نیز به نتایجی قابل انتظار برای پایان خصومت ها در سوریه و آغاز یک فرایند سیاسی منجر نشد و این همان چیزی بود که با توجه به اختلافات عمیقی که میان طرف های شرکت کننده در این اجلاس وجود داشت کاملاً پیش بینی می شد.
دو روز پیش، رجب طیب اردوغان؛ رئیس جمهوری ترکیه هم به طور واضح از معارضان سوری به رهبری «هیات تحریر شام» حمایت و ابراز امیدواری کرد که پیش روی آنان تا دمشق ادامه پیدا کند؛ زیرا به گفته او دولت بشار اسد «دست دوستی» ترکیه را رد کرد و به فراخوان های مکرر به منظور راه اندازی یک روند سیاسی برای دستیابی به آشتی ملی بی اعتنایی کرد.
به این ترتیب در حالی که نیروهای نظامی وفادار به دولت سوریه فروپاشیدند و حکومت ۲۴ ساله بشار اسد سرنگون شد، نگرانی درباره ابعاد و پیامدهای این رویداد بر کل خاورمیانه و چه بسا فراتر از آن در حال افزایش است.
بسیاری از آگاهان معتقد اند که سقوط سوریه به کام افراط گرایان ضربه ای مهلک بر جبهات ضد ترور در خاورمیانه محسوب می شود و این امر بدون شک، پیامدهای وحشتناکی خواهد داشت که به نفع هیچکس نخواهد بود.
در این میان البته تردیدی وجود ندارد که برخی رژیم های غیرمسئول در منطقه مانند اسرائیل، دولت های عربی و ترکیه از تحولات جاری در سوریه و سقوط دولت بشار اسد خوشحال هستند و از معارضان ضد سوری حمایت می کنند؛ اما تغییر معادلات امنیتی در خاورمیانه که در حال حاضر نیز به اندازه کافی آشوب زده و بحرانی است، تهدیدی بزرگ علیه صلح و امنیت جهانی است و بی ثباتی در ابعاد بین المللی را در مقیاسی چندین برابر تشدید خواهد کرد و این خطر وجود دارد که با بروز جنگ ها و فتنه های آخرالزمانی در سایه تعارض منافع استراتژیک ابرقدرت های رقیب و متخاصم، امنیت در دنیای آشوب زده کنونی، دیگر فقط یک رویا باشد؛ رویای دور و دست نیافتنی که حتی در امن ترین کشورهایی که در حال حاضر بر ناامنی در خاورمیانه سرمایه گذاری کرده اند هم قابل رویت نباشد.
لینک مطلب: https://www.ansarpress.com/farsi/34741
دلایل قیام امام خمینی/ امام خمینی به مسئله‌ی وابستگی چگونه می‌نگریست؟
